Menu
Skriven u srcu šume, iznad sela, na oko 2km, na Malom Jastrepcu nedaleko od nekadašnje granice Kneževine Srbije i Osmanskog carstva, ostaci Manastira svetog Jovana pravi su dragulj nasleđa i kulturnog identiteta Srbije.
Pretpostavlja se da je građen u Srednjem veku i da je porušen već na početku turske vladavine. Manastir je bio okružen zgradama (konacima i ostavama). U njegovim rušeninama je pronađen veliki broj ploča, kojima je popločana krajkovačka crkva.
Nalazi se u zaseoku Sibovac. Pored manastira izvire voda koja je lekovita za oči. Leti na praznik Sv. Jovana, 7.jula manastir poseti mnogo ljudi.
U samom selu je crkva Uspenija Presvete Bogorodice, podignuta dvadesetih godina prošlog veka.
Inicijatori za podizanje crkve bili su Božidar Milojević, Sotir Jevtić, Đorđe Antić i Đorđe Stanojević (iz Padine).
Crkva nije oslikana, a svod joj je od limenih tabli.
Veliki izvor prihoda i glavni izvor egzistencije Krajkovčanima je oduvek bila planina Jastrebac. Prikupljanje šumskih plodova, branje pečuraka, seča šume bile su primarne aktivnosti. Ipak, ono što najbolje opisuje ovo selo je priča o sabornosti koju pokazuju starosedeoci.
Šume su nekada zauzimale znatno veće površine na ovim prostorima ali su nakon Drugog svetskog rata izvršene seče na velikim površinama usled čega su je javili erozivni procesi. Bukva je najzastuljenija i zauzima čak 63% obrasle površine, dok mešovitih sastojina bukve i hrasta kitnjaka ima na 21% površine. Vremenom su zasađene i druge vrste poput smrče, bagrema, topole, duglazije, crnog i belog bora.
Po rečima stručnjaka, na Malom Jastrepcu ima oko 300 različitih vrsta pečuraka.
Osnovnu vrednost ovog prostora predstavljaju nekoliko objekata: dve zemunice, spomen obeležje „Tatkova zemunica“, crkva Sv. Vrači, hotel „Mali Jastrebac“, odmaralište, česme i vikendice koje su okružene bukovo-hrastovim šumama. U sastavu Кrajkovca je zaselak Sibovac. Ranije su zaseoci Кrajkovca bila i današnja sela Padina i Кovanluk.
Predeo izuzetnih odlika Tatkova zemunica nalazi se na području planine Mali Jastrebac, opština Merošina, 25 km od Niša.
1942. godine pripadnici partizanskog pokreta Nikodije Stojanović Tatko i desetak saboraca, kada njihova zemunica na Jastrepcu biva otkrivena, da ne bi pali živi neprijatelju u ruke, izvršavaju samoubistvo.
Zemunice kao osnovni delovi spomen kompleksa locirane su na dolinskoj strani Jasičkog potoka i drugog bezimenog potoka koji predstavljaju pritoke Krajkovačke reke.
"Oj, Toplice, jel` ti žao heroj Tatko što je pao; heroj Tatko i ostali na Jastrepcu što su pali? Pade Tatko usred luga sa njegovih sedam druga."
Nikodije Stojanović – Tatko (Stara Božurna, 1912 — Jastrebac, 1942), učesnik Narodnooslobodilačke borbe i narodni heroj Jugoslavije. Nikodije Stojanović Tatko je pre rata završio učiteljsku školu, službovao po selima oko Bosilegrada i Prokuplja i bio jedan od najuglednijih intelektualaca tog vremena. U rat je otišao 3. avgusta 1941. godine, kada je ušao i u štab Topličkog partizanskog odreda. Posle rata proglašen je za narodnog heroja, a skromni spomenik podignut mu je u rodnom selu, gde još stoji i kuća Stojanovića.
Ovaj predeo spada u III kategoriju zaštite – zaštićeno područje lokalnog značaja, površine 361 ha. Na zaštićenom području su ustanovljeni režimi zaštite II i III stepena, s tim da je pod režimom III stepena zaštite 97% površine.
Rešenjem o stavljanju pod zaštitu države dela prirodnog područja planine Mali Jastrebac br. 633-3, SO Merošina („Službeni glasnik opštine Niš“ br. 33/1971) ovaj prostor je zaštićen kao Memorijalni prirodni spomenik „Tatkova zemunica“. Povod prvobitne zaštite bila je činjenica da se unutar šumskog kompleksa nalazi zemunica u kojoj je 13. avgusta 1942. godine poginuo Nikodije Stojanović – Tatko, narodni heroj i borac Topličkog partizanskog odreda.
Tokom II Svetskog rata na prostoru zaštićenog prirodnog dobra i šire, borci Topličkog partizanskog odreda sukobili su se sa jedinicama Srpske državne straže, Dobrovoljačke jedinice i četnika. Dve zemunice, izgrađene na ovom prostoru za skladištenje namirnica, korišćene su kao sklonište boraca tokom ofanzive. U blizini zemunica je 1975. godine uređen prostor u čast učesnika pokreta otpora u vreme II Svetskog rata, a na inicijativu Saveza boraca II Svetskog rata Republike Srbije.
Ovo spomen područje „Tatkova zemunica“ čini spomenička kompozicija u prostoru koja se sastoji od 8 segmenata, kao i spomen ploče memorijalnog karaktera. U okviru zaštićenog područja se nalazi i crkva Sveti Vrači, hotel „Mali Jastrebac“ sa sportskim terenima i odmaralište Kazneno popravnog zavoda Niš, Deligrad.
Proćitaj nešto više na sledeću temu…